Claude Simon La route des Flandres: schilder en schrijver
Tentoonstelling van 7 oktober 2023 tot 7 januari 2024
“De donkere paarsachtige kleuren naast barietgroen, het zwart van de bomen achter de laatste struiken en okergele bladeren” (schrift, 29 oktober 1939), ”de dichtbegroeide bleekpaarse bomen” (23 december), “de paarse schaduw als die van de glas-in-loodramen van een crypte vallen” (12 oktober).
1939. Claude Simon, die op 27 augustus gemobiliseerd wordt, bevindt zich tijdens de oorlog in Vlaanderen, waar zijn cavalerieregiment “31e Dragonders” onmiddellijk na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog naartoe gezonden wordt. Al snel is hij een van de weinige overlevenden van zijn eskadron dat in een hinderlaag gelopen is; hij zwerft als ruiter over de levensgevaarlijke Vlaamse wegen waar zijn kolonel voor zijn ogen is doodgeschoten, wordt gevangen genomen in Duitsland, ontsnapt en ondersteunt het Verzet tot aan de Bevrijding.
In het leger viert hij zijn 26e verjaardag. Hij is schilder en fotograaf, leeft tussen Parijs en Collioure, begint aan een eerste roman maar wordt onderbroken door de evenementen en als colorist noteert hij in zijn “oorlogsschriften” de stekende indrukken die hem als de penseelstreken van een schilderij doorklieven.
“Kijk! Kijk! ”: op de extreem gevaarlijke momenten was de emotionele bron van de opgedane indrukken een ware steun voor Claude Simon. En zijn artistieke genie.
De tragiek die hij in Vlaanderen beleefd heeft en die alle zekerheden uiteen doet spatten, beïnvloed voortaan al zijn werk. Claude Simon blijft schilderen, tekenen en collages en assemblages maken, waarbij de plasticiteit van de kleuren en de vormen het gebaar en de voorstelling vrijmaken, maar twintig jaar lang zal hij naar de vertelvorm zoeken die in staat is het onheil – het einde van een wereld te beschrijven. Een einde van de wereld. La Route des Flandres, roman gepubliceerd in 1960, is zijn eerste meesterwerk.
De schrijver heeft gebruik gemaakt van zijn schilderlessen en een relaas opgezet dat gebaseerd is op de esthetiek van het fragmenteren en het bewerken van de boventonen, waarbij hij voorrang geeft aan compositieprocessen met ongedwongen schilderijen, analogieën en variaties, indelingen, overschilderingen, reprises. De beeldend kunstenaar maakt plaats voor de schrijver die voortaan alleen nog maar meesterwerken schrijft en in 1985 beloond wordt met de Nobelprijs voor Literatuur.
La Piscine Museum van kunst en industrie André Diligent in Roubaix biedt een prachtig overzicht van de werken van beeldend kunstenaar Claude Simon, waarvan sommige pas onlangs ontdekt werden en voor het eerst geëxposeerd worden. Hier worden schilderijen samengebracht die over diverse privé collecties verspreid werden; de tekenschriften en voorbereidende schetsen; enkele analoge foto’s van intimistische taferelen of samengestelde objecten die door de auteur zelf ontwikkeld werden; de weergave in scènes van Album d’un amateur waarin beeld en schrift samenkomen; de assemblages van geknipt papier op kamerschermen die deel uitmaakten van het meubilair van het huis van Claude Simon, en zijn collages die begeleid worden door de collages van degenen die hem geïnspireerd hebben: zijn vriend Jacques Prévert; zijn tweede echtgenote, de schilderes en beeldhouwster Yvonne Ducuing.
Mireille Calle-Gruber
Wetenschappelijk commissariaat
Mireille Calle-Gruber, schrijfster en docente literatuur en esthetica aan de universiteit Sorbonne Nouvelle
Algemeen commissariaat:
In het museum La Piscine te Roubaix: Pauline Dubouclez
In de villa Marguerite Yourcenar: Marianne Petit, directrice van de Villa Yourcenar
In het Kasteel Coquelle: Paul Leroux, directeur van het Kasteel Coquelle
Legende: Claude Simon (1913-2005) Zonder titel. Rond 1963. Op krantenpapier geplakt papier. Privé collectie Foto: Alain Leprince
